Pomiary gazów w kontenerach transportowych – dlaczego są niezbędne?

Transport kontenerowy to jeden z fundamentów międzynarodowej wymiany towarowej. Każdego roku w milionach kontenerów przewożone są na całym świecie różnego rodzaju produkty i surowce: od drobnicy przez żywność czy leki aż po wielkogabarytowe maszyny oraz pojazdy. Wraz z nimi mogą jednak zostać także przewiezione niebezpieczne mikroorganizmy, szkodniki lub obce gatunki niewielkich zwierząt, co może stanowić poważne zagrożenie zarówno dla ekosystemu, jak i dla populacji. Aby zredukować ryzyko rozprzestrzeniania się takich organizmów czy drobnoustrojów, wykonane z drewna opakowania towarów przewożonych w kontenerach zazwyczaj poddaje się specjalistycznym procesom dezynfekcyjnym. Mogą one jednak pozostawiać po sobie wewnątrz kontenerów gazy zagrażające zdrowiu lub życiu osób pracujących przy rozładunku.

Niebezpieczne gazy w kontenerach – źródła

Pomiary w kontenerach przeprowadzane w ramach badań wykazują, że obecność zagrażających zdrowiu gazów w kontenerach transportowych jest zjawiskiem dosyć częstym. W stężeniach przewyższających dopuszczalne normy bezpieczeństwa wykryto je w aż 10-20% przebadanych kontenerów, co oznacza, że nawet co piąta osoba otwierająca lub wchodząca do kontenera może być narażona na działanie niebezpiecznych substancji w postaci gazowej.

Warto w tym kontekście podkreślić, że w kontenerach zidentyfikowano około 80 różnych lotnych związków chemicznych, z których niemal 60 to substancje chemiczne klasyfikowane jako stanowiące bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzi. Co istotne, zaledwie kilkanaście z tych związków to znane fumiganty, jak np. bromek metylu, fosforowodór czy cyjanowodór. Pozostałe gazy to lotne związki organiczne, tzw. LZO (w tym styren, benzen oraz toluen), które odparowują bezpośrednio z przewożonego ładunku lub opakowań i to właśnie one odpowiadają za większość przypadków przekroczenia granicznych stężeń.

Istnieją dwa zasadnicze źródła kumulacji niebezpiecznych gazów wewnątrz kontenerów transportowych. Są to:

• fumigacja kontenerów – przeprowadzana przy użyciu toksycznych gazów w celu ochrony ładunku oraz by zapobiegać rozprzestrzenianiu się szkodników, mikroorganizmów i małych zwierząt. Substancje stosowane do fumigacji często utrzymują się i kumulują wewnątrz kontenerów nawet pomimo ich wietrzenia po zakończeniu procesu;
• wydzielanie się gazów bezpośrednio z transportowanych produktów lub opakowań – np. z opakowań bądź produktów z tworzyw sztucznych lub gumy. W zamkniętej przestrzeni kontenera stężenia tych gazów mogą osiągać bardzo wysokie poziomy, zwłaszcza w przypadku transportu przez dłuższy czas.

Problemy zdrowotne na skutek ekspozycji na gazy z kontenerów

Możliwe problemy zdrowotne wynikające z kontaktu z toksycznymi gazami zależą bezpośrednio od rodzaju i stężenia substancji, z którą miała styczność dana osoba. Dla przykładu, wysokie stężenia fumigantów zazwyczaj dość szybko wywołują ostre objawy zatrucia i wymagają szybkiej interwencji medycznej. Z kolei ekspozycja na wiele lotnych związków organicznych o działaniu rakotwórczym (jak np. benzen czy formaldehyd) skutkuje rozwojem choroby nowotworowej dopiero po latach od momentu ekspozycji.

Co równie istotne, związki chemiczne obecne w kontenerach mogą działać szkodliwie nawet przy relatywnie niskich stężeniach, w związku z czym długoterminowe skutki zdrowotne są znacznie trudniejsze do precyzyjnego zidentyfikowania. Dotyczy to szczególnie przypadków, gdy dana osoba nie była świadoma swojej ekspozycji na LZO czy niebezpieczne gazy fumigacyjne.

Pomiar stężenia gazów – wyzwania w transporcie kontenerowym

Z uwagi na fakt, że pracodawcy są zobowiązani do zapewniania bezpieczeństwa pracownikom wykonującym swoje obowiązki służbowe przy rozładunku kontenerów transportowych, monitorowanie stężenia niebezpiecznych gazów w kontenerach jest kwestią priorytetową. Co niezwykle istotne, aby skutecznie przeciwdziałać możliwym problemom zdrowotnym u osób pracujących przy rozładunku kontenerów transportowych, konieczne jest stosowanie technologii umożliwiających pomiar wielu gazów jednocześnie.

Głównym powodem jest fakt, że nie da się jednoznacznie przewidzieć, jakie konkretnie gazy mogą być obecne w danym kontenerze, ponieważ źródła potencjalnie niebezpiecznych gazów są bardzo różnorodne. Co za tym idzie, nie wszystkie gazy stanowią jednakowo duże zagrożenie, gdyż poszczególne substancje stają się niebezpieczne przy różnych stężeniach, a zewnętrzne oznaki obecności toksycznych gazów w danym kontenerze przeważnie nie występują.

W praktyce oznacza to konieczność równoczesnego monitorowania dużej liczby związków chemicznych o różnym stopniu szkodliwości. Dlatego bardzo ważna jest możliwość precyzyjnego rozróżnienia poszczególnych gazów w obrębie każdego kontenera w oparciu o wiarygodną technologię pomiarową. Stanowi to poważne wyzwanie dla większości powszechnie stosowanych urządzeń do pomiaru gazów, ale na rynku są już dostępne rozwiązania pozwalające precyzyjnie identyfikować rodzaj i stężenie nawet kilkudziesięciu gazów w tym samym czasie. Jednym z nich jest opisany poniżej analizator wielogazowy GT5000 Terra firmy Gasmet.

GT5000 Terra firmy Gasmet z oferty OMC Envag – mobilny i precyzyjny analizator wielogazowy z technologią FTIR

Przenośny analizator wielogazowy GT5000 Terra firmy Gasmet to najmniejsze mobilne urządzenie pomiarowe tej klasy na świecie. Do analizy gazów wykorzystuje zaawansowaną technologię FTIR (spektroskopia w podczerwieni z transformatą Fouriera), która pozwala na monitorowanie stężeń oraz precyzyjną identyfikację szerokiej gamy gazów o różnym poziomie toksyczności. Minimalizuje to ryzyko fałszywych alarmów i umożliwia natychmiastową reakcję na przekroczenie dopuszczalnych poziomów.

Analizator GT5000 Terra pozwala na analizę stężenia gazów w czasie rzeczywistym (także podczas przenoszenia) i rozpoznaje jednocześnie do 50 różnych gazów nawet przy bardzo niskich stężeniach. Baza identyfikowalnych substancji obejmuje ponad 300 związków chemicznych rozpoznawalnych bez konieczności wcześniejszej kalibracji dla poszczególnych związków, a w razie potrzeby możliwe jest rozszerzenie biblioteki pomiarowej o kolejne gazy bez wprowadzania zmian w sprzęcie.

Dodatkowe zalety analizatora GT5000 Terra to:

• zwarta, kompaktowa konstrukcja,
• niewielka waga (zaledwie 9,4 kg z baterią),
• wodoszczelna obudowa, odporna na czynniki środowiskowe (klasa ochrony IP54),
• wysoka odporność na drgania i wibracje,
• przejrzyste i intuicyjne oprogramowanie,
• możliwość identyfikacji nieoczekiwanych komponentów gazowych.

W razie pytań dotyczących analizatorów wielogazowych firmy Gasmet zapraszamy do kontaktu – nasi specjaliści chętnie odpowiedzą na pytania i wyjaśnią wątpliwości.